Giấy nhám (giấy ráp) là vật liệu mài mòn dùng để làm nhẵn, đánh bóng hoặc loại bỏ lớp bề mặt vật liệu. Từ thế kỷ 13, người Trung Quốc dùng vỏ sò, hạt giống dán trên giấy da để làm nhẵn hay đánh bóng. Năm 1833, John Oakey (người Anh) là người đầu tiên sản xuất giấy nhám công nghiệp. Năm 1921, Francis Okie (người Mỹ) đã phát minh giấy nhám chống tắc, mở đường cho sản xuất hàng loạt. Tới những năm 30 của thế kỷ 20, 3M ra mắt giấy nhám chống nước (Wetordry®).
Ngày nay, giấy nhám là công cụ phổ biến của người thợ ở khắp nơi trên thế giới.
1. Các loại giấy nhám
Phân loại theo Chất liệu hạt mài: có 3 loại giấy nhám
- Nhôm oxit (bền, dùng cho gỗ, kim loại).
- Silic carbide (sắc, dùng cho gỗ cứng, sơn, nhựa).
- Garnet (tự nhiên, phổ biến trong gỗ).
Phân loại theo Kích thước hạt (grit): có 4 loại giấy nhám
- Thô (40–80): Loại bỏ vật liệu nhanh.
- Trung bình (100–150): Làm mịn bề mặt.
- Mịn (180–220): Hoàn thiện.
- Rất mịn (240+): Đánh bóng.
Phân loại theo Chất liệu nền: có 3 loại giấy nhám
- Giấy,
- Vải,
- Polyester,
- Màng film.
2. Cấu tạo của giấy nhám
Cấu tạo của giấy nhám gồm 3 thành phần:
- Lớp nền: làm từ giấy (nhẹ và rẻ), vải (bền và linh hoạt), hoặc polyester (chống ẩm).
- Hạt mài: làm từ nhôm oxit, silic carbide, hoặc garnet... Nguyên liệu và kích thước hạt mài sẽ quyết định độ sắc và ứng dụng của giấy nhám.
- Keo kết dính: làm từ epoxy hoặc nhựa tổng hợp.
Nói chung, với thành phần như trên, giấy nhám không thân thiện với môi trường. Hạt mài tổng hợp và keo khó phân hủy. Sản xuất giấy nhám cũng tiêu tốn nhiều năng lượng.
Do đó, hiện nay một số nhà sản xuất đã đưa ra Giải pháp xanh - dùng giấy tái chế, hạt mài tự nhiên (garnet), và keo sinh học để làm giấy nhám, giúp nó bớt gây tác hại với môi trường.
3. Ứng dụng của giấy nhám
Cách sử dụng giấy nhám như sau:
- Với loại giấy nhám kích thước hạt thô (40–80): Chà mạnh trên bề mặt gỗ thô, kim loại gỉ.
- Với loại giấy có kích thước hạt trung bình (100–150): Chà lên bề mặt để dùng làm phẳng bề mặt trước khi sơn.
- Với loại giấy có kích thước hạt mịn (180+): Khi đánh bóng, dùng kèm nước (cho gỗ hoặc sơn).
Người thợ nên dùng máy chà nhám để tiết kiệm thời gian.
Giấy nhám ứng dụng trong các lĩnh vực sau:
- Chế tạo đồ nội thất, mỹ thuật điêu khắc với Gỗ.
- Xử lý kim loại: Loại bỏ gỉ, hoặc là một công đoạn trước khi chuẩn bị hàn.
- Công nghiệp Ô tô: Sửa chữa thân xe.
- Xây dựng: Làm phẳng tường, bê tông.
- Công nghiệp Điện tử: Mạch in, linh kiện.
4. Các nhà sản xuất giấy nhám lớn nhất và chất lượng tốt nhất
Các nhà sản xuất giấy nhám hàng đầu thế giới:
- 3M (Mỹ): Dẫn đầu về công nghệ và sản lượng, nổi tiếng với dòng Wetordry® (giấy nhám chống nước) và Cubitron™ II (hạt mài hình học tự mài sắc). Sản phẩm được ứng dụng trong sản xuất ô tô, hàng không, điện tử, và công nghiệp nặng.
- Saint-Gobain (Norton - Pháp/Mỹ): Sản xuất giấy nhám Norton Abrasives, chuyên cho ngành xây dựng và kim loại.
- Mirka (Phần Lan): Sản xuất giấy nhám không chứa sợi thủy tinh, dùng cho máy đánh bóng công nghiệp.
- Klingspor (Đức): Sản xuất đa dạng sản phẩm, từ giấy nhám vải đến đĩa mài kim loại.
- Bosch (Đức): Sản xuất giấy nhám dùng cho máy móc cầm tay, độ bền cao.
Các nhà sản xuất giấy nhám lớn nhất Việt Nam:
- Công ty TNHH Đại Đồng Tiến: tại TP.HCM, sản xuất giấy nhám, vải nhám, đĩa nhám cho ngành gỗ và da giày. Xuất khẩu sang châu Âu, châu Á.
- Công ty TNHH Anh Việt (AVIETCO): tại Bình Dương. Chuyên giấy nhám dạng cuộn, tờ, đĩa cho công nghiệp gỗ và kim loại.
- Công ty TNHH VinaUcaco: tại Đồng Nai. Sản xuất giấy nhám, băng keo, vật liệu mài mòn.
Lưu ý rằng các thương hiệu quốc tế như 3M, Norton, Mirka cũng có nhà máy hoặc đối tác phân phối tại Việt Nam.
Chất lượng giấy nhám của Việt Nam ngày càng cải thiện, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu nhưng vẫn tập trung vào phân khúc giá trung bình.
Tóm lại, trên toàn cầu, 3M là nhà sản xuất số 1 về cả công nghệ và sản lượng. Còn ở Việt Nam, Đại Đồng Tiến và Anh Việt là hai thương hiệu nội địa nổi bật, chiếm thị phần lớn trong nước.
5. Giấy nhám liệu có thể bị thay thế?
Hiện tại, người thợ có thể dùng những vật liệu sau để thay thế cho giấy nhám:
- Bọt biển mài: Nhẹ, dùng cho bề mặt cong.
- Giấy nhám sinh học: Phân hủy được.
- Vật liệu công nghệ cao:
- Laser: Loại bỏ lớp bề mặt chính xác.
- Phun cát/cryogenic: Dùng hạt thủy tinh hoặc CO2.
- Hóa chất: Làm mịn bề mặt kim loại.
Như vậy, tương lai có còn cần tới giấy nhám nữa không?
Thực tế, giấy nhám vẫn cần thiết do tính linh hoạt, chi phí thấp. Tuy nhiên, các nhà sản xuất giấy nhám đang và sẽ đi theo xu hướng dùng vật liệu tái chế, ít độc hại, kết hợp công nghệ (ví dụ: giấy nhám thông minh cảm biến mòn) để sản xuất giấy nhám.
Người thợ chuyên nghiệp cũng đang và sẽ ứng dụng robot trong chà nhám công nghiệp.
